Hollanda’da yaşayan Emeklilikte Yaşa Takılanlar vatandaşlarımız için bir durum değerlendirmesi ve bilinmeyen bazı kuralların açıklamasını Türkiye’de eğitimini tamamlayan Hollanda’da çalışma hayatını devam ettiren Avukat Ahmet Burak SARI cevaplıyor.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar İçin Yapılan Düzenlemelerin Yurtdışında Yaşayan Vatandaşlarımız Açısından Değerlendirilmesi
Öncelikle Türk kamuoyunda “EYT” olarak bilinen, “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” terimini açıklayalım. Türkiye’de uzun vadeli prim gün sayısını tamamlamış ancak 2000, 2002 ve 2008 yıllarında yapılan yasal düzenlemeler sonucunda, emeklilik yaşının yükselmesi sebebiyle emekli olamamış kişiler “EYT” kapsamında kabul edilmektedir. Peki gündemdeki yasal düzenleme ile hangi koşulları taşıyan vatandaşlarımız emekli olma hakkını alacaktır.
Öncelikle belirtmek gerekir güncel yasal düzenleme, 08.09.1999 öncesi Türkiye’de sigortalı olarak çalışan vatandaşları kapsamaktadır. Yani kişinin yaş şartı olmadan emekli olabilmesi için 08.09.1999 tarihinden önce Türkiye’de 4A (eski adıyla SSK), 4B (eski adıyla Bağkur), 4C (Eski adıyla emekli sandığı) girişi yapılmış ve çalışmış olması gerekmektedir.
Diğer koşul ise kadınlar için 5.000 prim gününün, erkekler için 5.400 prim gününün tamamlanması gerekmektedir. Yani kişinin Türkiye’de 5.000 ya da 5.400 gün kadarlık uzun vadeli sigorta priminin ödenmiş olması gerekmektedir. Bu prim günleri aktif çalışma yahut borçlanma yollarıyla tamamlanabilmektedir.Yine belirtmeliyiz ki, bu makale yazıldığında düzenleme kanun olarak
meclisten geçmemiş olup, yasal düzenlemeye ilişkin güncel bilgileri web sitemizden veya bizimle iletişime geçerek öğrenebilirsiniz.
Diğer bir koşul ise kadınlarda 20 hizmet yılı, erkeklerde 25 hizmet yılının tamamlanmasıdır. Basitçe ifade etmek gerekirse, ilk uzun vadeli sigorta girişinin yapıldığı tarihten itibaren kadınlarda 20,
erkeklerde ise 25 yılın geçmesi gerekmektedir.
Yukarıda anlattığımız üç koşulu özetlemek gerekirse, erkeklerde 5.400 prim gününü ve 25 hizmet yılını tamamlamış olanlar, kadınlarda ise 5.000 prim günü ve 20 hizmet yılını tamamlamış olanlar, yaş beklemeksizin emekli olabilmek için başvurabileceklerdir.
Şimdi gelelim borçlanma nedir ve ne işe yarar?
Belirtmek isterim ki bu bölümde yapacağımız açıklamalar sadece yeni EYT düzenlemesi hakkında değil, genel olarak Türkiye’deki borçlanma sürecine ilişkindir. Yani hem EYT kapsamındaki
vatandaşlarımız için hem de emeklilik yaşı gelmiş tüm vatandaşlarımız için geçerlidir. Genel olarak “borçlanma” kavramı, Türkiye’de bir dönem çalışılmamış olsa bile bazı süreler çalışılmış gibi
güncel sigorta primi üzerinden borçlanma yoluyla hizmet günlerine eklenmesidir.
Yurtdışında yaşayan ya da bir dönem yurtdışında yaşamış vatandaşlarımız, yurtdışında çalıştıkları günleri borçlanabilmektedir. Yurtdışı borçlanması dediğimiz bu süreçte, erkekler ve kadınlar için
farklı süreler mevcuttur. Erkekler, yurtdışında çalıştığı günleri borçlanma yoluyla hizmet günlerine ekletebilmektedir. Kadınlar ise hem çalıştıkları hem de ev hanımı olarak geçirdiği süreleri
borçlanarak hizmet günlerine ekleyebilirler.
Yurtdışı borçlanması, Sosyal Güvenlik Kurumu’na borçlanma dilekçesi verilerek yapılır. Dilekçenin verildiği gündeki prim miktarı ne ise, borçlanılacak süre ile çarpılarak borçlanılacak miktar Türk Lirası üzerinden tespit edilir ve ödenir. Türk vatandaşlığından izin almak suretiyle çıkan mavi kart hamilleri belli koşullarda emeklilik için başvurma hakkına sahiptir. Mavi kart hamillerinin emeklilik dilekçesi vermeden önce mutlaka bir avukata danışmasını tavsiye edebiliriz.
Yine diğer bir yol erkekler için askerlik borçlanmasıdır. Erkekler askerlikte geçirdiği süreleri borçlanarak hizmet günlerine ekleme hakkına sahiptir. Yine doğum yapan kadınların belli bir süreyi borçlanma hakkı mevcuttur. En yaygın borçlanma tipleri bunlar olmakla birlikte özel kanunlar ile birçok borçlanma şekli ve hakkı belirlenmiştir. Başlık olarak belirtmemiz gerekirse, doktorların avukatların, engelli vatandaşların, engelli çocuğu olan vatandaşların, ağır ve yıpratıcı işlerde çalışan vatandaşların farklı farklı koşullarda borçlanması ve hizmet günlerini arttırması mümkündür.
Diğer yandan EYT düzenlemesinden yararlanmak isteyen vatandaşlarımızın 1999 tarihinden önce çalışmış ancak prim günlerinin tespit edilemediği durumlar yaşanmaktadır. İşveren tarafından sigorta primi yatırılmamış olması, kişinin tarım işçisi olarak çalışması, Bağ-Kur kesintisi yapılmasına rağmen ilgili kurumlara tepsin edilememesi ve hatta hiçbir problem olmamasına rağmen sigorta prim günlerinin kaybolması gibi durumlar yaşanabilmektedir. Bu gibi durumlarda vatandaşlarımızın emeklilik hakkını kazanabilmesi için, doğru delillerin tespit edilerek ve hizmet tespit davası açması gerekir.
Sizin de emekliliğe ilişkin sorularınız ve sorunlarınız var ise Hollanda merkezli çalışan hukuk büromuzla mail, telefon ya da web sitesi üzerinden iletişime geçebilirsiniz.
Avukat
Ahmet Burak SARI
burak.sari@turkhukuku.nl
www.turkhukuku.nl
+31 682 01 40 16
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.